Lokatie
WOII vliegveld Maldegem
Interne nummering
Mal 12
Type structuur
Schijnwerperstand - FA Scheinwerferstand
Toegankelijkheid

Structuur is vrij toegankelijk langs de Jonkvrouwdreef
Routebeschrijving om deze structuur te vinden:
  • Dit betreft 1 van 2 structuren die nog kunnen gevonden worden langs de Jonkvrouwdreef.
Oude kaarten van toepassing voor deze structuur
  • Kaart: Oude RAF kaart daterend van 13/02/1945 (dus reeds na de bevrijding) van het vliegveld van Maldegem - Erfgoednota IOED Meetjesland. Ondanks dat deze kaart het ganse vliegveld zou beschrijven, zijn deze structuren buiten de grenzen van deze kaart gelegen. Ze zouden zuidelijk van de meest westelijke randen van het hier getekende vliegveld te zoeken geweest zijn.

Luchtfoto Google Earth waarbij op basis van een summiere kaart van het Belgische leger uit 1947 werd gepoogd het vliegveld te begrenzen op een actuele luchtfoto.

Je ziet ongeveer hetzelfde. Nu zie je ondertussen wel de Jonkvrouwdreef doorlopen richting Kleitekalseide.

Luchtfoto's horende bij deze structuur:

Oud Kadasterplan 1946 - Archief Maldegem

Op dit kadasterplan uit 1946 zie je duidelijk een cluster van gebouwtjes ter hoogte van de toenmalige Jonkvrouwdreef. Helaas is deze regio op kadaster en oude luchtfoto's nog amper te herkennen. De cluster omvatte dus 5 structuren en allicht een aantal kleinere munitienissen.

Nabij deze cluster stond ook zeker lichter FLAK geschut (allicht 20 mm) opgesteld.

Oud Kadasterplan 1946 - Archief Maldegem - ruimer gekeken om het proberen koppelen aan de luchtfoto van 1971.

Hier is dus nog amper iets vergelijkbaar. Toch valt het nog te koppelen aan de luchtfoto hieronder uit 1971. Op de luchtfoto zie je nog duidelijk links van een omgekeerd uitziende L (bleke velden) de 2 nog bestaande structuren langs de Jonkvrouwdreef. Deze omgekeerde L-vorm is ook hiernaast nog te zien rechts naast de verticale zwarte streep op het plan. De twee dus nog bestaande structuren van deze cluster liggen aan de noordkant van toen zeker een 5 tal structuren.

Je ziet hier dus ook een wegel afbuigen naar links waarvan je zou denken dat dit de huidige Jonkvrouwdreef is zuidelijk van de 2 structuren maar in praktijk is dit een heel stuk zuidelijker en heden niet meer bestaande.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be

Detailfoto van deze zone van het vliegveld in 1971. De huidige Jonkvrouwdreef zuidelijk van de structuren is er toen ook duidelijk niet meer, hoogstens een onverharde smalle wegel.

 

Luchtfoto 2023 Google Earth

Detail van dezelfde zone. De structuren zijn op deze schets zo goed als "op" de weg te zien, links van de laatste bocht. Ons herkenningspunt van hierboven is hierop ook totaal verdwenen (het omgekeerde L-vormige veld).

Detail Luchtfoto 2023 Google Earth

Deze structuur is de meest linkse structuur van de 2 structuren die hier zichtbaar zijn.
Localisatie van de structuur bij de site
  • Zuidwestelijk van het vliegveld, nabij de grens van wat men ging beschrijven als de terreinen horende bij dit vliegveld.

Functie van de structuur
  • We bevinden ons hier opnieuw bij allicht 1 van de 5 luchtafweerposities die gekend waren in de directe nabijheid van dit vliegveld.
  • Dit ligt dan nog net binnen de grenzen van wat men als vliegveld omschreef.
  • Soms liggen deze clusters van luchtverdediging al buiten deze zones.
  • Hier is voorlopig enkel een structuur voor het plaatsen van een schijnwerper of FLAK-geschut en een kleine structuur voor het overdekt plaatsen van zwaardere artillerie nog terug te vinden. Deze artilleriestand keek op zijn beurt uit op de landings- en opstijgpiste.
  • Origineel stonden hier allicht een 5 tal structuren en een aantal kleine munitienissen.
Beschrijving van de structuur
  • De gebouwtjes opgetrokken voor het opstellen van schijnwerpers, mogelijks ook FLAK-geschut, waren allen vrij identiek qua structuur.
  • De wanden zijn opgemaakt uit in baksteen gemetste bekistingen (caissons) die daarna werden volgestort met beton of baksteenbrokkenbeton.
  • De structuur heeft 1 toegang.
  • Daarnaast heeft de structuur een raam in elke andere wand.
  • In dit geval ontbreekt het raam in het verlengde van de toegang.
  • Het plafond is gevormd door een ter plaatse gestorte betonnen plaat.
  • Op het dak was bijkomend een volledige in betonnen snelbouwstenen opgetrokken verschansing opgetrokken waarbinnen toen of een schijnwerper voor de luchtafweer of effectief luchtafweergeschut zal opgesteld gestaan hebben.
  • Intern heeft de structuur normaal 2 kamers.
  • Dit diende enerzijds allicht als opslagplaats voor eventueel munitie en anderzijds in het geval van een schijnwerper als kleine elektriciteitskabine en bijhorende bediening voor de schijnwerper op het dak.
  • Men verklaart hier ook altijd dat er een schuine aarden ramp was voorzien naast de toegang maar dit lijkt weinig waarschijnlijk gezien daar toch wel praktisch de ruimte voor ontbrak. Dit zou gediend hebben om de bovenstructuur op die manier te bereiken met onder andere FLAK-geschut. Bij deze structuur zou dit eventueel wel mogelijk geweest zijn door het ontbrekende raam in de achterwand. Toch vloekt dan dat de opstand die op het dak in dit geval nog aanwezig is, via die weg niet toegankelijk is. De open kant zit in dit geval aan de kant van de toegang.

Bouwplannen horende bij deze structuur - opgesteld door Kurt Waelbroeck (MKB bunkertours)

Grondplan van een dergelijke structuur. Het hier getekende plannetje zal kloppen met de hier aanwezige structuur op het raam rechtover de toegang na. Dit is bij deze structuur niet aanwezig. In dit geval zou er dus wel degelijk een aarden wal tegen die kant van de structuur kunnen geweest zijn om zo het dak te bereiken maar dat is weinig evident omdat dit dan totaal zou vloeken met hoe de extra dakopstelling, die nog aanwezig is, dan georiënteerd is.

3D-voorstelling van de structuur met inbegrip van het dak. Hierop was nog eens een opbouw met betonnen snelbouwstenen om een verschansing op te trekken. Deze verschansing is voorlopig enkel nog bij deze bunker nog vrij intact aanwezig.

Toegang en linker zijkant.

Voorzijde en rechter zijkant

Achterzijde (rechts) en rechter zijkant (links Het raampje rechts is bij deze structuur niet aanwezig.

Detailschets waarbij ook de schijnwerper bijkomend werd getekend. U ziet ook rechts nog een schouwtje getekend dat in praktijk ook aanwezig is.

Schets van achterzijde met wel nog het raampje dat er in praktijk niet is.

Doorsnede met ook intern de stroomgenerator getetekend om de schijnwerper van stroom te voorzien.

Actuele toestand van deze structuur:
  • De structuur is altijd gescheiden op de rand van de open kouters blijven staan. Hij kreeg in dit geval nooit een functie als stal of wat ook.
  • De structuur is ook qua grootte van toegangsdeur en tussendeur nog authentiek.
  • Ook is hij binnenin nog vrij van al te veel overtollige rommel (lees sluikstort)
  • Op het dak kun je in dit geval nog de zo goed als intact aanwezige verschansing terugvinden waarachter de schijnwerper of het FLAK-geschut werd opgesteld.
  • De wijze waarop dit werd betreden (allicht met een verdwenen ladder) is en blijft niet duidelijk.
  • De wanden die ooit gemaakt zijn uit bakstenen bakken die dan telkens gevuld zijn met beton of baksteenbrokkenbeton, zijn in dit geval nog grotendeels onbeschadigd aanwezig. Dit is zeker de best bewaarde van dit type structuren die van dit vliegveld nog terug te vinden is.
  • Ook het dak van de structuur is er heden nog vrij goed aan toe.
  • Wel is intern ook zo goed als alle originele bepleistering van de baksteenwanden gevallen en verdwenen.
  • Aan de binnenzijde zijn ook nog de resten te zien van een schouw die je ook nog aan de ene zijde van de verschansing op het dak ziet bovenkomen.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan deze structuur:
  • Voorlopig geen gekend.

Foto anno 2000

Het betreft een enkele foto met een binnenzicht van de eerste kamer achter de toegang van deze structuur. Volgens plan zou er dus op de achtermuur waar we nu kijken, nog een raampje dienen te zitten, dat er duidelijk niet is. (Foto: Replica)

Foto anno 2007 - Collectie Tristan Cools

Zicht op beide structuren hier nog terug te vinden langs de Jonkvrouwdreef. Vooraan links de overdekte FLAK-opstelling (Mal 16) Meer achteraan de hier besproken structuur.

Foto's anno 2020 - Eerste eigen prospectie.

Wijze waarop de structuur naast de Jonkvrouwdreef terug te vinden is.

Detail van linker zijkant met klassiek 1 raampje. Merk op hoe intact hier het baksteenwerk is gebleven.

Detail zelfde linker zijkant. Ook loopt de bak op het dak niet volledig tot de randen. Enkel aan de achterzijde lopen boven en onder gelijk qua uiterste randen.

Rechter zijkant en achterzijde met in dit geval achteraan een vlakke muur zonder raampje.

Rechter zijkant. Hier zie je ook de resten van een schouwtje dat nog doorloopt tot naast de verschansing op het dak.

Achterzijde met de toegang tot de structuur.

Detail van de toegang.

Binnenzijde 1e kamer met enkel rechts een raam.

Blik doorheen de centrale deur naar de 2e kamer.

Blik in deze kamer. Al het originele pleisterwerk is ondertussen verdwenen en van de muren gevallen.

Blik naar andere kant van de kamer.

De dakopstelling.

Aan de kant van de opening van de dakopstelling is er ook een zone hiervoor niet gebruikt.

De dakopstelling is opgetrokken in specifieke prefab betonblokken.

Terugblik naar de kleine artilleriebunker iets verderop langs de Jonkvrouwdreef.

Bijkomend gebruikte bronnen:

  • MKB bunkertours voor bijkomende info van deze Duitse structuren en de bijhorende plannen.